momot

Momot (Momotus momota), ptak z rodziny piłodziobów, rząd kraskowe. Zamieszkuje pierwotne lasy Nowego Świata: Ameryki Środkowej i Południowej aż do Argentyny.

Jest do ptak średniej wielkości, wraz z ogonem osiąga długość 50 cm. Samiec i samica są jednakowo ubarwione: wierzch ciała zielonkawy, czoło i wierzch głowy niebieskie, gardło i boki rudawe. Charakterystyczną cechą są mocno wydłużone, 30-centymetrowe wewnętrzne sterówki ogona, które w środkowej części mają gołe stosiny, a ich końce ozdabiają niebiesko-czarne łopatki.

Inną cechą tego ptaka jest kołysanie na boki ogonem w czasie spoczynku na gałęzi, co nadało mu miejscową nazwę “ptak wahadło”. Odżywia się drobnymi owadami, drobnymi kręgowcami, owocami i jagodami. Gnieździ się w dziuplach drzew lub w głębokich norach wykopanych w urwistych brzegach rzek. Samica składa 2-3 jaj, które wysiadują oboje rodzice przez 22 dni.

 

Systematyka :

Domena: eukarioty
Królestwo: zwierzęta
Typ: strunowce
Podtyp: kręgowce
Gromada: ptaki
Podgromada: Neornithes
Nadrząd: neognatyczne
Rząd: kraskowe
Rodzina: piłodzioby (Momotidae)

 

heraldycznie:

Zawołanie lub inaczej proklama (łac. proclamatio) jest specyficznym elementem heraldyki polskiej, nie znanym i nie spotykanym nigdzie indziej. Charakterystyczną rzeczą jest to, iż zawołania nie pozostają w żadnym związku pojęciowym z godłem wyobrażonym na tarczy. Przyjąć możemy, że zawołanie jest nazwą rodową, używaną tylko z wyobrażeniem herbu. Stąd też często zawołanie pełni funkcję nazwy herbu i rodu. Przykładami mogą tu być nazwy herbów Doliwa, Dołęga, Szreniawa. Niekiedy sam herb posiada inną nazwę i inną proklamę, np. herb Osmoróg – proklama Gierałt, Ciołek – Białynia, Ślepowron Bujny, Tąby – Brzezina, Biberstein – Momot, Topór – Starża. Nierzadkie są także rody, w których prócz właściwej nazwy herbu występuje kilka zawołań. Wynika to stąd, iż poszczególne linie rodowe używały odmiennych zawołań.

Pierwsza grupa zawołań to zawołania osobowe, które dzielą się na: imionowe – od imion wybitnych członków rodu, np. Amadej, Gierałt (od Gerarda ?); przezwiskowe – np. Mądrostka, Cielepały, Taczała, Pierzchała, trzymała, Momot; etniczne – określające pochodzenie danego rodu, np. Prus – rycerze z Prus Zakonnych

Drugą, równie liczną grupą są zawołania topograficzne, wywodzące się od nazewnictwa wskazującego gniazda rodowe, np. Pałuki – ród wywodzi się z ziemi pałuckiej; Brzezina, Bogoria – od nazw wsi i osad; Jezierza, Mozgawa, Nałęcz, Szreniawa – od nazwy wód, rzek i jezior, nad którymi rody miały swe gniazda.

Wreszcie trzecią, najmniej liczną grupę tworzą zawołania hasłowe, np. zawołania symboliczne – Odwaga, Krzywda, Prawda; dewocyjne – Bożezdarz, Bożawola. Typowo bojowe jest zawołanie – Zerwikaptur, Orzy – Orzy, Po trzy na gałąź.

Zawołania są najoryginalniejszą cechą herbów polskich. Herby zachodnioeuropejskie nie posiadają nazwy, a więc znamienia słuchowego, jakim m.in. są nasze zawołania, zadowalają się jedynie znamieniem wzrokowym.

/za Aleksander M. Kuźmin /